Giao Thủy - ngôi làng ven sông Thu Bồn thuộc địa phận xã Đại Hòa, Đại Lộc đang đối diện với nạn sạt lở nặng nề. Không chỉ mất cả trăm héc ta đất sản xuất màu mỡ ven sông là nguồn sinh kế, người dân Giao Thủy đang nặng trĩu nỗi lo nhà cửa bị trôi sông cứ mỗi mùa mưa lũ tới, nếu không sớm triển khai bờ kè bảo vệ làng.

Sau đợt lũ vào tháng 11.2017, nhiều vị trí sạt lở bờ sông ăn sâu vào thôn Giao Thủy tới 20 - 30m. Ảnh: HOÀNG LIÊN

Từ sau đợt lũ cuối tháng 11 vừa qua tới nay, người dân thôn Giao Thủy ai nấy cũng nơm nớp lo sợ khi chứng kiến tình trạng sạt lở quá nghiêm trọng và hiện trạng đất đai ven sông bị biến động quá nhanh. Đưa chúng tôi đi ven bờ sông, chỉ những vị trí trước lũ là bụi tre xanh rì thì nay bị cuốn trôi hết, chỉ còn chơ vơ những vạt đất nham nhở, lồi lõm, ông Nguyễn Văn Đào bần thần: “Vườn nhà tôi sát sông rồi. Trước đây có mấy bụi tre thì dù chi cũng đỡ lo, nhưng chừ tre cũng trôi sông hết rồi. Nước lũ đổ về nhanh và chảy xiết quá. Sạt lở nhanh kiểu ni thì có trồng trở lại tre chưa kịp đẻ nhánh sinh sôi đã bị bật gốc. Tôi lo chỉ vài trận lụt lớn nữa thì cái nhà cũng trôi mất”. Ông Nguyễn Văn Nông, một hộ dân lân cận cũng không giấu được nỗi lo: “Tình trạng sạt lở bờ sông mỗi năm thêm nghiêm trọng. Nếu cứ tiếp diễn thì e rằng nhiều nhà dân phải di dời khẩn cấp”. Chỉ về đoạn bờ sông đã trở thành vách cao, những lão nông làng Giao Thủy cho biết, chỗ đó từng là bãi bồi phù sa màu mỡ, là vùng chuyên canh trồng đậu, mè, trồng dâu nuôi tằm, làm nên sự trù phú một thời của vùng đất Giao Thủy. Nhưng nay, tất cả chỉ còn trong ký ức. Cũng như nhiều hộ dân Giao Thủy, bà Lê Thị Duy Bất tâm sự, người trẻ trong thôn phần lớn đã rời làng đi xa lập nghiệp, chỉ còn người già ở lại quê nhà sinh sống từ mảnh vườn, vạt hoa màu, chăn nuôi nhỏ lẻ. Để tránh lũ, hầu hết nhà cửa trong thôn được bà con xây dựng kiên cố từ bao mồ hôi, công sức, nên ai nấy đều xót xa, bất an khi nạn sạt lở đe dọa. “Nếu sông cứ tiếp tục ăn sâu vào tới nền nhà thì coi như trắng tay và cũng chẳng còn biết đi đâu. Chúng tôi mong các cấp chính quyền hỗ trợ xây dựng bờ kè bảo vệ để người dân yên tâm sinh sống” - bà Bất nói.

Không phải đến bây giờ tình trạng sạt lở bờ sông mới trở thành câu chuyện “nóng” ở làng Giao Thủy. Người dân trong làng vẫn chưa thôi ám ảnh về những trận lũ lịch sử năm 1999, năm 2009 với sức tàn phá nặng nề đã cuốn phăng hơn cả trăm héc ta đất sản xuất màu mỡ ven sông, cả chục ngôi nhà trong thôn buộc phải di dời khẩn cấp. Từ đó đến nay, qua mỗi mùa lũ, sông tiếp tục “ngoạm” sâu vào phần đất sản xuất, đất vườn còn “sót” lại của người dân trong vùng. Đã có biết bao bao hàng tre là thành lũy bảo vệ làng trước tác động của lũ lụt đã bị cuốn trôi sông. Mất đất sản xuất hoa màu, một số người dân Giao Thủy phải tất tả ngược xuôi tìm đủ kế sinh nhai như làm thuê, thợ hồ, buôn bán… Theo ông Nguyễn Phi Hùng - Trưởng thôn Giao Thủy, đoạn sông Thu Bồn này trước đây dòng chảy cách khu dân cư hơn 80m, nhưng nay sông đã đổi dòng và xoáy mạnh về hướng khu dân cư. Sạt lở đe dọa và trực tiếp ảnh hưởng tới đời sống của 40 hộ có nhà cửa sát sông.

Chỉ tính riêng đợt lũ hồi tháng 11.2017, làng Giao Thủy tiếp tục mất thêm hơn 100m đất, điểm sạt lở sâu nhất tính từ mép sông trở vào làng tới 30m. “Nhìn cảnh sạt lở ai nấy xót xa quá nhưng chẳng còn cách nào chống đỡ. Mong Nhà nước hỗ trợ xây kè để cứu làng” - ông Hùng nói. Trao đổi với chúng tôi, bà Nguyễn Thị Thuận - Chủ tịch UBND xã Đại Hòa cho biết, hàng vạn khối đất của làng, nhiều bờ tre đã bị sông cuốn trôi, nhiều vị trí xung yếu cũng đang chực đổ sập xuống lòng sông. “Tình trạng sạt lở ven sông Thu Bồn ở đây rất báo động. UBND xã đã nhiều lần tổ chức vận động nhân dân trồng tre để giữ đất, giữ làng nhưng cây tre chưa kịp bám rễ đã bị cuốn xuống dòng sông qua mỗi đợt lũ. Người dân đang mong ngóng phương án hỗ trợ cấp thiết từng ngày” - bà Thuận nói.

Lo sợ mất đất, mất nhà cửa, người dân Giao Thủy đã đồng loạt làm đơn cầu cứu gửi các cấp chính quyền và ngành chức năng từ trung ương, tỉnh, huyện. Trong khi chờ đợi sự hỗ trợ, nỗi lo làng bị trôi sông không thôi ám ảnh người dân…

Chờ hỗ trợ di dời và kè sông Theo thống kê của ngành NN&PTNT huyện Đại Lộc, ngoài làng Giao Thủy, vùng ảnh hưởng nhiều nhất bởi sạt lở bờ sông là thôn Mỹ Hảo (xã Đại Phong) bị sạt lở kéo dài hơn 500m, thôn Đại Phú (xã Đại Nghĩa) sạt lở hơn 100m, khu vực thôn Đông Phước (xã Đại Hồng) sạt lở 300m,  khu Ấp Bắc (xã Đại Minh) sạt lở hơn 500m. Nhiều “bức tường” tre chắn lũ, phòng chống sạt lở bờ sông ở Đại Lộc bị bứng gốc sau các trận lũ tháng 11.2017. Ảnh: TR.HỮU Ông Trần Văn Mai - Chủ tịch UBND huyện Đại Lộc cho biết, sau thiên tai lũ lụt, từ tổng hợp tình hình và kiến nghị của các địa phương, huyện đã tiến hành khảo sát và có báo cáo UBND tỉnh đề nghị quan tâm bố trí vốn đầu tư xây dựng tuyến kè chống sạt lở bờ sông Vu Gia, Thu Bồn. Theo ông Mai, huyện không đủ nguồn lực ngân sách để thực hiện những tuyến kè, bảo vệ khu dân cư ở các điểm sạt lở. Theo tính toán, để xây dựng 1km kè chống sạt lở bờ sông cần kinh phí ít nhất 30 tỷ đồng. Giải pháp tạm thời là địa phương tiếp tục vận động người dân trồng tre chống sạt lở, nhưng lâu dài thì cần xây dựng bờ kè kiên cố bằng xi măng cốt thép. Tại Kỳ họp thứ 6, HĐND tỉnh khóa IX, diễn ra mới đây, nhiều ý kiến đại biểu đề nghị chính quyền tỉnh chỉ đạo ngành chức năng nhanh chóng tiến hành khảo sát thực địa và có kế hoạch khẩn cấp xây kè bảo vệ tại khu vực làng Giao Thủy. UBND huyện Đại Lộc cũng cho biết, ở các khu vực báo động sạt lở ảnh hưởng đến tài sản và tính mạng người dân, chính quyền địa phương đã có kế hoạch di dời. Tuy nhiên, do ngân sách khó khăn, huyện mới chỉ cân đối được 25% kinh phí nên kiến nghị tỉnh, Trung ương hỗ trợ để di dời người dân đến nơi ở mới. Trong khi đó, ở các xã Đại Phong, Đại Hồng, chính quyền địa phương cho biết có thể bố trí quỹ đất ở để tái định cư cho người dân vùng sạt lở, nhưng vấn đề khó khăn là không có quỹ đất để cấp cho người dân sản xuất. Về vấn đề này, theo UBND huyện Đại Lộc, nếu các cấp hỗ trợ di dời dân đồng thời đầu tư kè sông để giữ đất sản xuất ở làng cũ thì có thể phần nào giải quyết được.

H.LIÊN - N.DUY (Báo Quảng Nam)